Sanatçı Nuray Erden ve Görsev Bilkay'ın 24 katılımcı ile beraber hazırladıkları, görme engellilerin dokunarak dolaşabilecekleri, 'Algıda Buluşma 3' seramik sergisi, Ahmed Adnan Saygun Sanat Merkezi'nde, 15 Mayıs tarihine kadar ziyaretçilerini bekliyor.

Nuray Erdem ve Görsev Bilkay, İDOL Sanat Merkezi'nin iki kurucusu olarak, 8 yıl önce görme engellilerin de sergileri dolaşıp eserleri hissetmesi, eserlere dokunabilmelerinin mümkün olacağına inanarak yola çıkmışlar. "Algıda Buluşma-3"dokunulabilir seramik sergisi bugün çok sayıda engellinin yüzünü güldürmek, onların duygularını paylaşmakla kalmamış aynı zamanda İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Tunç Soyer tarafından davet edilerek, dünyada başka bir örneği olmayan İzmir Engelsiz Modern Sanat Müzesi(İZDEM)'nin kuruluşuna da öncülük yapmışlar. 24 sanatçı tarafından açılan sergi, 28 Nisan ile 15 Mayıs tarihleri arasında, Ahmed Adnan Saygun Sanat Merkezi'nde ziyaretçilerini bekliyor.

İzmirArt:"Algıda Buluşma 3"dokunulabilir seramik serginizin ve eserlerin hikayesini anlatır mısınız ?

Nuray Erden: İDOL Sanat Evi'ni açalı 24 sene oldu.  Bu atölyemizin 24'ncü karma sergisi. Fakat biz 8 senedir görme engellilerin de dokunabileceği sergiler yapmaya başladık. Bu eksikliği gördük.

İzmirArt: Bu duyarlılık nasıl ortaya çıktı?

Nuray Erden: Görme engelliler kitaplığında gönüllü olarak çalışan arkadaşım Elena Kaner eski dostumdur. Bir sohbet sırasında, 'biz neden görme engellilerin de bu sergilere gelmesini mümkün kılmıyoruz?’ dedi. Eserlere dokunmak hep yasaktır sergilerde bildiğiniz gibi. Biz bu yasağı kaldırsak da görme engelli bireyler de faydalansa dedik. Bu düşünceyle başladık...

İzmirArt: Tam bir sanatçı çıkışı...

Nuray Erden: Evet, eserlerle buluşsalar nasıl olur dedik. Buradan yola çıktık ve ilk 2014 yılında İzmir Resim Heykel Müzesinde 'Farkında Mıyız?' adında bir sergi açtık ve ilk defa burada uyguladık. Braille alfabesiyle, eserlerin açıklamalarıyla, kabartma hatta kulaklık da vardı, Mp3 olarak da kullandık. TÜRGÖK kitaplığındaki stüdyolarda, bütün eserlerin yazılarını, onları da kullandık ve çok ilgi gördü. Biz bu sergimizi daha sonra İstanbul'a götürdük oradan davet geldi bize. İstanbul'da Rotary Kulüpler ortak bir konsorsiyum olarak bizi, Beşiktaş Belediyesi'nin Ortaköy Kültür Merkezine davet ettiler. Aynı sergiyi daha doğrusu geliştirilmiş bir sergi olarak Algıda Buluşma Sergisi'ni ilk orada başlattık. Algıda buluşmanın anlamı da görme engelli olanlar ve olmayanların burada ortak algıda buluşması. Yani birisi görerek, diğeri elleyerek, hissederek sergiyi dolaşacak, böylelikle algıları buluşturmuş olacaktık.

Buradaki sergimiz, görme engellilerle ilgili 5. sergi, bizim 24. karma sergimiz ama eserler tamamen farklı. Biz her sergimizde yeni koleksiyon yaptık.

İzmirArt: Burada kaç eser var?

Nuray Erden: 66 eser var ama bazı çoklu işler de var. Birden fazladır ama onlar bir iş gibi gözüküyor. 66. karma sergi, atölyemizin 24. kuruluş yılı. 24 sanatçı tarafından hazırlandı...

"AĞLAYANLAR OLDU"

İzmirArt: Bu serginin, özellikle görme engellilerin, geri dönüşü ve eleştirileri nasıl oldu?

Nuray Erden: Bizim bütün görme engellilerin gelebileceği sergilerimizden çok iyi dönüş aldık. Buna inanmayıp 'nasıl yani bizim için sergi mi yaptınız? Dokunabiliyor muyuz?' deyip ağlayan görme engellilerimiz oldu. Çok etkileniyorlar gerçekten. Onlar için böyle bir şey yapılması onları çok etkiliyor...

İzmirArt: Kendilerini değerli hissediyorlardı...

Nuray Erden: Görme engellilerin her zaman daha temel ihtiyaçları göz önüne alınmış. Örneğin ulaşım, eğitim, barınma gibi ama sanatla ilgili eserlerine dokunma gibi bir şey düşünülmemiş. Yani müzeye gittiklerinde dokunabilecekleri eserler olmuyor, hep yasaktır bu dokunma işi ama; bunun bazı imitasyonlar ile çözülebilir olduğunu düşündük. Aslında burada çok önemli kalıcı bir eserimiz var. İzmir Büyükşehir Belediyesi'nin Karşıyaka Örnekköy'de İzmir Engelsiz Modern Sanat Müzesi(İZDEM) bizim eserimiz. Bizim fikrimizdi... Çünkü biz 2016'daki 'Engelsiz İzmir' kongresinde yeni fuar alanında, dokunabilir sergiler yapmamızdan ötürü engelsiz fuarına davet aldık. Orada kendi tasarımlarımız dışında bir fikir oluştu biz de dedik ki resim sanatı ile arada oluşan engeli de kaldıralım. Çünkü en zoru resim. Yani seramik tamam anlaşılır ama resimi nasıl anlayacaklar? Biz de ne yaptık, modern sanat deneyimini ele aldık . Dünyada modern sanat deneyiminde eser vermiş ünlü ressamların mesela Claude Monet'ler, Picasso'lar gibi. Onların eserlerini birebir orijinallerine sadık kalarak seramik kabartma şeklinde çalıştık. İlk kez bunu Engelsiz İzmir Kongresi'nde sergiledik, oldukça da büyük ilgi gördü.

‘BU MÜZE DÜNYADA BİR İLK’

İzmirArt: Sizin açınızdan İZDEM'in varlığı nedir? Biraz söz eder misiniz?
 

Nuray Erden: İZDEM'in varlığı, çok değerli ve çok büyük ilgi görüyor. Mesela Nisan ayı ziyaretleri randevuları verilmişti, anında doldu. Yine Mayıs randevuları da dolmak üzere. Oraya ciddi bir talep var. Çünkü aynı zamanda İZDEM bir engelli merkezi, engelliler geliyor. Müzede(İZDEM), 24 arkadaşımızın ürettiği 44 dokunulabilir tablo var. Sonrasında Sabancı Kültür Merkezi'nde açtık söz konusu sergiyi. Bu çalışmamızın müzeleşmesini istedik hem bu yönde taleplerimizi de ilettik. Büyükşehir çok duyarlı davrandı. Sağolsun Başkan Tunç Soyer bey, bizden talep etti dokunabilir eserleri. Ardından İZDEM açıldı. İZDEM'in açılışına öncülük ettik. 1 sene olacak açılalı...Türkiye'de ve Dünya'da bir ilktir bu müzemiz.

İzmirArt: Sizlerin ve aynı zamanda İZDEM'in varlığı görme engelliler için şans/olanak olmalı...Engelli bireylerin dışarı çıkmaları, bir sergiyi dolaşmaları, en önemlisi de bir sergideki sanat eserlerine dokunarak onları algılaması, hissetmesinin öncülüğünü yapmış oluyorsunuz.

Nuray Erden: Kesinlikle tabi...Görme veya tüm engelli bireylerin evlerinden çıkmaları toplum hayatına girmeleri gerekiyor. Biz buna buluşma diyoruz. 'Algıda Buluşma'. Görme engelli olsun başka engelli olsun tüm bireylerin bulundukları yerlerde onlara bu tür imkanların sağlanması gerekiyor. Bir sergiyi dolaştıklarında onlara dokunabilmeleri, o eserleri algılayabilmeleri gerektiğini düşünüyoruz. Çünkü normalde hep hevesleri olmaz fakat dokunabildikleri sergiye çok fazla ilgi gösterdiler. 

 

İzmirArt: Burada bulunan 66 eserin bir hikayesi olmalı. Biraz anlatır mısınız?
 

Nuray Erden: Kavramsal bir sergi yapmaya çalıştık, anlatımın ön planda olduğu bir sergi. Çok soyut işleri algılamakta zorlanabilirlerdi. Biraz daha gerçekçi, somut ve günümüz sorunlarına uzak kalmaması gibi konular içeriyor. Duyarlılık, biraz mizah öğeleri içeren hatta şaka gibi dedirten bazı eserler var. Çevre, doğa, savaş ,barış gibi konularda birçok söylemi ve samimi dili olan bir sergi yapmaya çalıştık.

Bir eserimiz, Rotary 2021 Altın Testere yarışmasında ödüle layık görüldü. ‘Aydınlanma’ isimli eserimiz. Kitabın insanlara nasıl bir ışık verdiği, aydınlanma yarattığını anlatan bir eser...

İzmirArt: Sergideki eserlerin tamamının neden beyaz olduğunu açıklar mısınız? 
Nuray Erden: Buradaki renk algısını nötrlemek istedik. Bu yüzden eserlerin hepsi beyaz. Çünkü görme engellilerle empati yapıyoruz. Biz burda yeşiller, kırmızılar yaptığımız zaman mesela kırmızı bir elma var düşünün ki kırmızı rengini hiçbiri görmedi bundan önce. Tam görme engelli kırmızıyı hiç bilmez. Mesela ben yazıyorum ama kırmızıyı nasıl algılayacak? Renk olgusunu kaldırdık. Hepsini beyaz yaptık empati kurabilmek adına.

"SON SERGİ DAHA DA HEYECANLANDIRDI"

İzmirArt: Nuray Erden ile beraber İDOL Sanat Merkezi'nin kurucususunuz.Sergiye dair neler söylemek istersiniz?

Görsev Bilkay:Nuray Hanımla 1998'de İdol Sanat Evi'ni kurduk. O gün bugündür çalışmalarımız devam etti. Başarılarımız oldu ama görme engellilere sunduğumuz projemiz bizi heyecanlandırdı. İz bırakmak istedik. Arkadaşlarımızla birlikte 2014 den beri bu konuya daha çok önem verdik. Ne yapabilirizin peşine düştük. Bu son sergi çok daha anlamlı bizi de çok daha heyecanlandırdı.

İzmirArt: Görme engelli ile gören biri arasındaki farkı gözlemlediniz mi? Yüz ifadelerinde dikkat ettiyseniz, neler söylersiniz?

Görsev Bilkay: Bir sergimizde eserlere dokunun, tuttuğunuz anda ne hissediyorsunuz. Duygularınızı, hissettiklerinizi, sizlere neler çağrıştırdığını, ziyaretçi defterine yazın dedik. Yazmışlar, örneğin biri, 'bir kıvrım hissettim, insana benzetiyorum' demiş. Görme engellinin esere dokunarak hissettiği mutluluk daha büyük oluyor. Çok başka bir heyecan ve haz veriyor.

TÜRGÖK YARARINA SERGİ

İDOL Sanat Merkezi'nin 'Algıda Buluşma-3' dokunulabilir seramik sergisi gelirinin % 50'sini Türkiye Görme Özürlüler Kitaplığı(TÜKGÖK)'na bağışlanırken sergide eserleri bulunan 24 seramik sanatçısının isimleri ise şöyle:
Nuray Erden, Görsev Bilkay, Şelale Güder Büke, İlknur Eril Nüket Kayran, Oya Köymen Şadan Gülsever ,Filiz Elden , Gülten Bozkurt, Ahmet Seçer, Şeyda Özek , Nazmiye İçhedef, Fügen Yenilmez, Nilgün Gürel, Serpil Erol, Nevin Yıldırım, Selvinaz Keser, Neslihan Okur, Banu Uysal, Nurten Özcan, Nüvit Özaksoy Yonca Kutucu Taşcı, Adile Özgü, Yasemin Ufuk Alperen

İzmirArt- Mehmet Emin Al