İzmir Büyükşehir Belediyesi

1877 tarihli “Vilayetler Belediye Kanunu” Osmanlı Devleti’nde Belediyecilikle ilgili ilk hukuksal düzenleme olmasına rağmen, Türkiye’de kentsel hizmet kurumu olarak belediye örgütlenmelerinin tarihini 19. yüzyılın ikinci yarısına kadar götürmek olasıdır. Sanayi Devrimi sonrasında genişleyen Avrupa iktisadi yayılımı; 19.yüzyılda İzmir, Selanik ve İstanbul gibi Osmanlı liman kentlerini batıya açık bir pazar haline dönüştürmekle kalmamış, aynı zamanda bu kentlerde ulaşımdan haberleşmeye varıncaya değin kentsel alt-yapı hizmetlerinin de devreye girmesine neden olmuştur.
 
Osmanlı limanlarında ticaret yapan Avrupalı Tüccarlar, Osmanlı kentlerinin alt yapı hizmetlerinin yetersizliğini sürekli gündeme getiriyorlardı. Nitekim İstanbul’dan sonra İzmir’de de bir belediye biriminin oluşturulması yolunda ilk girişimler İzmir ve hinterlandında ticari etkinliklerini sürdüren yabancı tüccarlar, konsolosluklar ve Levanten aile şirketlerinden gelmişti.
 
Bu bağlamda Osmanlı Devleti'nde kanunların belediyeye yüklediği görevler temel hizmet, temizlik ve kentsel düzenlemelere ilişkindi. 1826 yılında İhtisap Nezareti'nin kurulmasıyla başlayan ilk yerel yönetim deneyimi, ilerleyen yıllarda, 1854 Şehremaneti kurulması ve Tanzimat'la başlayan modernleşme süreci ile ivme kazanmıştı.
 
1865 yılında çıkarılan nizamnameyle on dört belediye dairesine ayrılan İstanbul'da sadece 6. Daire'nin çalışmaları belediye örgütlenmesine örnek oluştursa da, Osmanlı vilayetlerinde belediye örgütlenmesine ilişkin ilk uygulama Midhat Paşa yönetimindeki Tuna Vilayeti için çıkarılmış 1871 tarihli vilayet nizamnamesi ile görülür. 1877'de Meclis- i Mebusan'ın çıkardığı Dersaadet ve Vilayat Belediye kanunları, 1930 yılına kadar yürürlüğünü korudu.