Bu Müzedeki Eserlere Dokunabilirsiniz!

İzmir Büyükşehir Belediyesi Başkanı Tunç Soyer'in 'Başka Bir Engelli Politikası Mümkün' vizyonuyla hayata geçirilen İzmir Dokunulabilir Engelsiz Modern Sanatlar Müzesi, kentte yaşayan görme ve işitme engelli bireyler için kültür ve sanata erişimi sağlıyor. 
İzmir Dokunulabilir Engelsiz Modern Sanatlar Müzesi (İZDEM), şehirdeki görme ve işitme engelli yurttaşların sanata erişebilmesi amacıyla tasarlandı. Müzede Vincent Van Gogh, Gustav Klimt, Pablo Picasso, Salvador Dali ve Diego Rivera gibi dünyaca ünlü sanatçıların eserlerini seramik kabartmalı yorumları ile sergileniyor. İçinde bulunduğumuz Engelliler Haftası ve Müzeler Haftası vesilesiyle İzmir Büyük Şehir Belediyesi Engelli Hizmetleri Şube Müdürü Nilay Seçkin Öner ve Müzenin küratörlerinden Tolga Sakarya ile İZDEM'in kuruluş sürecini ve amaçlarını konuştuk.

İzmir.Art: İZDEM'in kuruluş sürecini biraz anlatır mısınız?

Nilay Seçkin Öner: Dünyanın her yerinde engelliler sanata erişiminde güçlükler yaşıyor. İZDEM, görme ve işitme engelli yurttaşların sanata erişebilmesi amacıyla tasarlandı. Müzede yer alan eserler, 2014 yılından beri görme engelliler için dokunulabilir eserler yapan ve sergileyen İdol Sanat Evi sanatçıları tarafından replika edildi. Müzede sergilenen eserler dokunulabilir ve sesli betimlemeli. Ayrıca her bir tablonun yanında Braille alfabesi ile eserlere ait bilgilere yazılmış durumda. Eserlerin altında yer alan QR kod uygulamasıyla eserlere sesli betimleme olarak da ulaşabiliyor. İşaret dili seçeneği ile de işitme engelli yurttaşların bilgilere erişimi sağlanıyor. Müzede aynı zamanda İzmir Büyükşehir Belediyesi Meslek Fabrikası Şube Müdürlüğü tarafından üç boyutlu yazıcı teknolojisi kullanılarak hazırlanan 12 adet mimari model de sergileniyor.

Tolga Sakarya: Müzemiz engelli veya engelli olmayan bütün İzmirlilere açık. Önceliğimiz tabi ki çocuklar, okullar, kurumlar, engelli olan çocuklar mesela otizmli bir öğrenci ne öğrenebilir buradan? Tasarım sürecini öğrenebilir veya daha önce hiç müze deneyimi olmamış kişiler buradan ne öğrenebilir? Bunların hepsini gelen grupların bilgi düzeyine göre eğlenceli bir şekilde anlatmaya çalışıyoruz. Buraya geldiklerinde bire bir yaşayarak öğrenmelerini sağlamak amacımız. Bilginin güvenilir olması çok önemli çünkü bu aşamada çoklu düşünmeyi öğreniyorlar tasarım yapmayı öğreniyorlar özellikle çocuklar empatiyi, engellilikteki empatiyi özellikle.

İzmir.Art: Müzede sergilenen çalışmalar içerisinde en çok hangisi ilgi çekiyor?

Tolga Sakarya: Sergide somuttan soyuta giden bir anlatım akışı var. Aslında çok ilginçtir somut olanları deneyimlemeye başladığı zaman aslında nasıl düşünmesi gerektiğini öğreniyorlar. Engelli olmayan kişi için konuşursak eğer empati kurma yönünde nasıl düşüneceğini öğreniyor. Ama engelliyse de bu düşünce sistemine alışıp soyut tablolara geldiği zamanda beynini ve aklını zorlamaya başlıyor. Çünkü buradaki bilgi hazır bir bilgi değil. Daha önce hiç karşılaşmadığı bir bilgi. Bunun için yeri geldiğinde direniyor bunu öğrenmemekle ama bir daha üstüne üstüne giderek bunu aşmayı da öğreniyor. Mesela tepetaklak durmuş bir insan figürü onun için çok değerli bir görme engelli için çünkü orada ki oran orantıyı görecek, orada ki çizgisel tasarımı görecek, orada ki duruşu anlaması gerekiyor ve bunu daha önceden kimse tanıtmamış. O nedenle önemli. Ama bütün tablolarımız ilgi çekiyor. 

İzmir.Art: Kurulduğunuz günden bugüne nasıl geri dönüşler aldınız?

Tolga Sakarya: Modern sanat insanlara korkutucu geliyor. “Ben buradan ne öğrenebilirim, nasıl düşünmeliyim?” gibi işte o işin nasıl kısmını bizim yönlendirmelerimizle ve kendi düşüncelerini de katarak çok daha farklı bir şey ortaya çıkarabiliyoruz. Bu nedenle çok olumlu geri dönüşler aldık.

'BULUŞUP BERABER ÜRETELİM'

İzmir.Art: İZDEM sergilerin yanı sıra farklı atölyelerle de farkındalık çalışmaları sürdürüyorsunuz, buna dair neler anlatırsınız?

Nilay Seçkin Öner: Biz 10-16 Mayıs Engelliler Haftasında tüm etkinliklerimizi 'Buluşma' temasıyla gerçekleştirdik. Etkinliklerin sadece 10-16 mayıs ve 3 aralık ile sınırlı kalmasını istemiyoruz, bu yüzden tüm seneye yayıp bu buluşmaları devam ettirmek istiyoruz. 'Buluşma' temasıyla engeli olan-olmayan herkesle buluşalım, beraber üretelim istiyoruz. Çocukların, gençlerin birarada olup üreteceği atölyeler olsun. Bu kapsamda hafta boyunca farkındalık çalışmaları yaptık. Engelli yurttaşlara ve ailelerine yönelik etkinlikler düzenledik. Engelli yurttaşlar kadar ebeveynlerinin de sosyalleşmelerini de çok önemsiyoruz.

'FARKINDALIK MERKEZLERİYLE EMPATİ AMAÇLANIYOR'

İzmir.Art: Müze Farkındalık Merkezi'nin içinde yer alıyor. Farkındalık Merkezi'ndeki karanlık oda, tekerlekli sandalye, otizim gibi deneyimlemek için hazırlanan parkurlar, engelli olmayan bireyler için nasıl bir tecrübe sunuyor?

Nilay Seçkin Öner: Sosyal Projeler Dairesi Başkanlığı Engelli Hizmetleri Şube Müdürlüğü olarak engelli meselesini engelliliği kendi deneyimleyen kişiler, aileleri ve toplumun geri kalanı olarak ele alıyoruz. Bu üç ayak bir bütünü oluşturuyor. Toplumun geri kalanı ile ilgili olarak da Örnekköy ve Limontepe'de Farkındalık Merkezlerimiz var. Merkezlerde tekerlekli sandalye parkuru, özel öğrenme güçlüğü ve üstün yetenekliler alanı, karanlık ev, otizm labirenti gibi parkurlar var. Bu parkurda engelliliği deneyimleterek empati kurmalarını sağlıyoruz.

Tolga Sakarya: Burada ön plana çıkarmak istediğimiz şey aslında özellikle çocukların empati kurmasını sağlamak. Bu nedenle farkındalık ve erişilebilirlik bizim çok önemli. Müzeyle olan ortak noktası bu aslında farkındalığın. Hem erişilebilirlik hem de empati kurma.

*Farkındalık Merkezini ziyaret etmek isteyenler (0232) 293 98 32 nolu telefonu arayarak randevu alabilirler.

İzmir.Art- Sevda Aydın