Özgürleştirici Bir Tür Olarak Minör Edebiyat

                                   “İyi edebiyat, gerçek edebiyat, her zaman yıkıcı, boyun eğmez ve asidir: Var olana bir meydan okumadır…”

Mario Vargas Llosa & Carlos Fuentes

Edebiyatı bir sanat dalı olarak sadece estetik bir değer taşıyan bir alan değil aynı zamanda özgürleşmeye giden mihenk taşlarından biri olarak da düşünebiliriz. Edebiyat, insanlara sunduğu farklı yaşam olanaklarının mümkünlüğü sayesinde, Milan Kundera’nın kitabından ödünç alırsak her daim; “Yaşam Başka Yerde” diye bize hatırlatır. Bu bağlamda, Etik – Estetik bir direniş odağı olarak Minör Edebiyat, edebiyat alanında özgürleşme pratiğini gündeme getirir. Özellikle Gilles Deleuze ve Felix Guattari’nin çalışmaları ile temellenen Minör Edebiyat esasen Oluş Felsefesi’nden beslenir. Felsefe ve edebiyat arasındaki etkileşimin en keskin, en saf bir şekilde görüleceği bir alandır. Guattari ve Deleuze’ün birlikte yazdıkları “Kafka: Minör Bir Edebiyat İçin” isimli kitap bu alanın temel kitaplarından biridir. Ve kitapta yazarlar: “Minör Edebiyat, minör bir dilin edebiyatı değil daha ziyade bir azınlığın majör bir dilde yaptığı edebiyattır.” şeklinde belirtmişlerdir bu edebiyat anlayışını.

Minör Edebiyat, Dünya'ya, insana ilişkin algılayışımızı kökünden değiştirecek bir edebiyat pratiğidir... İnsan-oluş'un sınırlarını zorlayacak "hiç" olma(ma) deneyimi, kelimeleri çatırdatacak, onların kabuğunu kıracak yeni bir " patika dil" arayışıdır... Bu arayışın çevresinde ortaklaşmak ve bilinmeyenin büyülü dünyasına yol almak edebiyatı bizzat yaşama dönüştürmenin en haz verici yolu, kendinden dahi özgürleşmenin o muazzam güzelliğidir...

Bu anlamda Kafka örneğini verebiliriz. Dönüşüm'de Kafka, Gregor Samsa ile insan-oluş'un dışına çıkmış, farklı bir varlık deneyimi ile kurulu düzeni sarsmıştır. Michael Löwy'nin deyimiyle, "Kafka için edebiyat düşkün bir dünyaya cevaptır." Ve bu eser de Kafka'nın "düşkün dünya"ya bir cevabıdır. Böceğe dönüşen Gregor Samsa, absurde karakter'in ulaştığı son sınırdır ve bilinen insanî dünyaya yabancıdır. Gregor Samsa, minör-oluş ile bilinçte bir yarık açmış ve ufkun ötesinden insanlara seslenmiştir. Eser, salt bir yabancılaşma olarak okunamaz. Yabancılaşan, esasen Gregor Samsa değil diğerleridir. Aklı afallatan bu eser, edebiyatın bir gücüdür.

Minör Edebiyat, büyük edebi kanonları sorgular, ustalar edebiyatından kaçışı temsil eder. Yersiz yurtsuzlaşmış bir dil ile tekillerin temsiliyetini gün ışığına çıkartır. Bir üslup sorununu gündeme getirir, major dili parçalayarak, minör oluşu estetik bir aktarımla edebiyat sahnesine taşır.

Edebiyat, olduğun şey'den ötesini görebilmeni sağlar. İnanç, ideoloji ve kimlik ile bir tanıma ikame edilen, donuklaştırılan insan varlığının çok yönlü dünyasına nüfuz etmenin aracıdır edebiyat. Ufkun ötesindeki dünyayı estetik bir dil ile anlatan, hakim kod'ları aşındırarak gerçeklikte bir yarık açan ve böylece nefes almamızı sağlayan edebiyata ihtiyacımız var ve sınır deneyimleri korkusuzca yaşayacak edebiyatçılara... Minör Edebiyat, bu anlamdaki mihenk taşlarından birisidir. Edebiyatın bir özgürleşme pratiği olarak benliğimizi, ufkumuzu genişletmesinin ve dünyayı daha farklı anlamamızın yoludur. Minör Edebiyatla tanışmak bir okurun yaşamı daha fazla sorgulamasına vesile olacaktır.

Minör Edebiyat Okuma Listesi

• Kafka: Minör Bir Edebiyat İçin, Gilles Deleuze & Felix Guattari

Yapı Kredi Yayınları

• Postyapısalcı Edebiyat Kuramı – Mustafa Demirtaş

Otonom Yayıncılık

• Kaçış Çizgileri – Felix Guattari

Otonom Yayıncılık

• Kafka Efekt – Minör Edebiyat Nedir – Felix Guattari

Subpress

• Minör Politika – Ali Akay

Otonom Yayıncılık

• Yanık Saraylar – Sevim Burak

Yapı Kredi Yayınları 

• Afrika Dansı – Sevim Burak

Yapı Kredi Yayınları